فهرست عناوین این مقاله
بیشتر مردم با رفلاکس (برگشت) اسید معده آشنا هستند، که در آن اسید معده به سمت بالا حرکت کرده و باعث درد یا احساس سوزش در ناحیه قفسه سینه میشود. اما این تنها نوع رفلاکسی نیست که در بدن اتفاق می‌افتد و مثانه هم میتواند دچار رفلاکس شود. رفلاکس مثانه-حالب زمانی رخ می‌دهد که ادرار به جای پایین رفتن به سمت بالا حرکت می‌کند. وقتی ادرار به عقب و به سمت کلیهها جریان یابد، به آن رفلاکس مثانه-حالب (VUR) گفته میشود. اگر ادرار مسیر اشتباهی را برای رسیدن به کلیهها طی کند، میتواند باکتری‌های موجود در مثانه را به سمت کلیهها ببرد و باعث عفونت شود. اگر عفونتهای کلیه درمان نشوند، ممکن است منجر به آسیب، ایجاد اسکار و در نهایت آسیب طولانی مدت به کلیهها شوند.
حدود یک نفر از هر ۱۰۰ کودک تازه متولد شده به رفلاکس مثانه-حالب (VUR) مبتلا میشود. سابقه خانوادگی و عوامل وراثتی در این زمینه نقش دارند.
دستگاه ادراری چگونه کار می‌کند؟
دستگاه ادراری از دو کلیه، دو حالب، یک مثانه و یک مجرای ادرار تشکیل شده است.
- حالب‌ها ادرار را از کلیهها به مثانه منتقل می‌کنند. این حالب‌ها با یک دریچه یک طرفه به مثانه متصل می‌شوند که باعث میشود ادرار تنها در یک جهت، یعنی از حالب به سمت مثانه، جریان یابد.
- مثانه ادرار را ذخیره می‌کند. دریچه‌های یک طرفه مانع از برگشت ادرار به حالب‌ها می‌شوند.
رفلاکس ممکن است در یک یا هر دو حالب رخ دهد. بر اساس شدت برگشت ادرار، رفلاکس ادراری به پنج درجه تقسیم میشود که درجه پنج شدیدترین نوع آن است. در رفلاکس شدید، حالب‌ها و کلیهها ممکن است بزرگ و پیچ در پیچ شوند؛ رفلاکس شدیدتر در صورت وجود عفونت با خطر بیشتری از آسیب کلیه همراه است.
رفلاکس مثانه-حالب (VUR) اغلب بدون علامت است، به این معنا که به طور معمول باعث درد یا علائم ادراری نمی‌شود.
علائم رفلاکس مثانه-حالب
علائم رفلاکس مثانه-حالب (برگشت ادرار) ممکن است حتی قبل از تولد کودک مشاهده شود؛ اما بیشتر زمانی تشخیص داده میشود که کودک دچار عفونتهای ادراری مکرر شود.
بسیاری از بیماران مبتلا به رفلاکس خفیف ممکن است تا سال‌ها بدون علامت باشند. این بیماری در کودکان بزرگتر و بزرگسالان نادر است و در دختران شایع‌تر است.
علائم احتمالی رفلاکس مثانه-حالب که باید در نظر داشت :
- درد یا سوزش هنگام ادرار کردن
- نیاز مکرر به ادرار کردن، حتی اگر مقدار کمی ادرار وجود داشته باشد
- تب بدون علت مشخص
- درد در ناحیه شکم یا پهلو
- بوی بد ادرار
- شب‌ادراری در کودکان بزرگتر
ضرورت درمان رفلاکس مثانه-حالب
درمان رفلاکس مثانه-حالب (VUR) به علائم کودک بستگی دارد. خبر خوب این است که اکثر کودکان بدون نیاز به جراحی از این بیماری عبور می‌کنند و مشکلی نخواهند داشت. در موارد خفیف، پیگیری منظم وضعیت کودک کافی است و گاهی اوقات از آنتیبیوتیکهای خفیف برای جلوگیری از عفونت ادراری استفاده میشود. اما اگر کودکان به دلیل رفلاکس مثانه-حالب دچار عفونتهای مکرر و شدید کلیه شوند، این بیماری جدی‌تر است و در چنین مواردی، جراحی ضد رفلاکس ممکن است لازم باشد.
جراحی میتواند به جلوگیری از آسیب‌های بیشتر به کلیهها و بهبود کیفیت زندگی کودک کمک کند.
رفلاکس مثانه-حالب میتواند به مرور زمان و با رشد کودک بهبود یابد. پیگیری دقیق و درمان مناسب میتواند به پیشگیری از عوارض جدی و بهبود وضعیت کودک کمک کند.
علل برگشت ادرار
برگشت ادرار، یا رفلاکس مثانه-حالب (VUR)، معمولاً به علت نقص مادرزادی در دریچه حالب در مثانه ایجاد میشود. این نقص در شکل‌گیری و عملکرد دریچه، منجر به بی‌کفایتی آن شده و ادرار به جای حرکت به سمت پایین، به سمت بالا بازمی‌گردد.
دریچه حالب، که به طور طبیعی به عنوان یک دریچه یک طرفه عمل می‌کند. باید ادرار را از حالب به مثانه هدایت کند و از برگشت آن جلوگیری کند و در صورت نقص این دریچه، این عملکرد مختل میشود و ادرار میتواند به سمت کلیهها بازگردد. علت اصلی این نقص مادرزادی به طور کامل شناخته نشده است؛ اما عوامل ژنتیکی میتوانند در آن نقش داشته باشند. به عبارت دیگر، اگر یکی از والدین یا خواهر و برادرهای کودک به رفلاکس مثانه-حالب مبتلا باشند، احتمال ابتلای کودک نیز افزایش می‌یابد و علاوه بر این، نوزادان پسر که با نقصهای مادرزادی دیگر متولد می‌شوند، ممکن است بیشتر در معرض خطر باشند. در برخی موارد، علت برگشت ادرار عدم تخلیه کامل مثانه است. این حالت کمتر شایع است اما میتواند به برگشت ادرار منجر شود. وقتی مثانه به طور کامل تخلیه نمی‌شود، باقی‌مانده ادرار در مثانه ممکن است فشار بیشتری بر حالب وارد کند و باعث برگشت ادرار به کلیهها شود. این وضعیت میتواند ناشی از اختلالات عصبی، انسدادهای مجرای ادرار، یا اختلالات عملکردی مثانه باشد این عوامل میتوانند به افزایش فشار در مثانه و حالب‌ها منجر شوند و باعث برگشت ادرار به کلیهها گردند.
اگرچه رفلاکس مثانه-حالب اغلب پس از تشخیص و درمان عفونت ادراری در کودک شناسایی میشود، باید توجه داشت که رفلاکس مثانه-حالب به خودی خود باعث عفونت ادراری نمی‌شود و عفونت ادراری نیز منجر به رفلاکس نمی‌گردد.
با این حال، وجود رفلاکس میتواند خطر ابتلا به عفونتهای ادراری را افزایش دهد؛ زمانی که ادرار به کلیهها برمی‌گردد، باکتری‌های موجود در مثانه نیز ممکن است به همراه ادرار به کلیهها برسند و باعث عفونت شوند. عفونتهای مکرر کلیه میتوانند منجر به آسیب‌های جدی و دائمی کلیه شوند.
در نهایت، تشخیص دقیق علت برگشت ادرار نیازمند بررسی‌ها و آزمایش‌های دقیق پزشکی است؛ روشهای تصویربرداری مانند سونوگرافی، سیستوگرافی حین ادرار کردن (VCUG)، و اسکن‌های هسته‌ای میتوانند به شناسایی و تشخیص نقصهای ساختاری و عملکردی در دستگاه ادراری کمک کنند.
بر اساس نتایج این آزمایش‌ها، پزشک میتواند بهترین روش درمانی را برای کودک تعیین کند.
تشخیص رفلاکس مثانه-حالب
تشخیص رفلاکس مثانه – حالب نیازمند شرح حال و بررسی های تخصصی پاراکلینیک جهت تایید تشخیص می باشد
پاسخ به سوالات زیر میتواند به پزشکان در تشخیص و مدیریت رفلاکس مثانه-حالب (VUR) کمک کند:
- آیا کودک به طور منظم ادرار می‌کند؟
- بررسی منظم بودن زمان‌های ادرار کودک میتواند نشان‌دهنده عملکرد صحیح مثانه باشد.
- آیا کودک در طول روز کنترل طبیعی ادرار دارد؟
- کنترل طبیعی ادرار در طول روز میتواند نشانه‌ای از عملکرد سالم دستگاه ادراری باشد.
- آیا کودک مثانه خود را به طور کامل تخلیه می‌کند؟
- تخلیه کامل مثانه از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا باقی ماندن ادرار در مثانه میتواند منجر به عفونتهای ادراری و تشدید رفلاکس شود.
- آیا کودک دچار یبوست است؟
- یبوست میتواند فشار بیشتری بر مثانه وارد کند و باعث مشکلاتی در تخلیه ادرار شود، که این موضوع میتواند رفلاکس را تشدید کند.
روش های پاراکلینیک تشخیص رفلاکس مثانه -حالب
سونوگرافی قبل از تولد
گاهی اوقات علائم رفلاکس مثانه-حالب (VUR) قبل از تولد با استفاده از سونوگرافی قابل مشاهده است. این روش میتواند نشانه‌های اولیه‌ای از اختلالات در دستگاه ادراری را شناسایی کند.
سیستو-اورتروگرام حین ادرار (VCUG)
رفلاکس مثانه-حالب معمولاً با یک تصویربرداری خاص به نام سیستو-اورتروگرام حین ادرار کردن (VCUG) تشخیص داده میشود. این روش تصویربرداری اشعه ایکس از مثانه بوده و مراحل زیر را شامل میشود:
- قرار دادن یک سوند در مجرای ادرار.
- وارد کردن ماده حاجب از طریق سوند به داخل مثانه تا زمانی که مثانه پر شود.
- از کودک خواسته میشود که ادرار کند.
- عکس‌برداری از مثانه برای بررسی اینکه آیا ماده حاجب به سمت بالا به سمت یکی یا هر دو کلیه بازگشته است یا خیر.
این آزمایش حدود 15 تا 20 دقیقه طول می‌کشد و به پزشکان کمک می‌کند تا میزان و درجه رفلاکس را تعیین کنند.
اسکن هسته‌ای مثانه
روش دیگر برای تشخیص رفلاکس مثانه-حالب استفاده از یک مقدار کمی ماده رادیواکتیو در مایعی است که از طریق سوند وارد مثانه میشود. با استفاده از یک دوربین خاص، مواد رادیواکتیو ردیابی شده و برگشت ادرار در تصاویر نمایان میشود. این روش به نام اسکن هسته‌ای مثانه شناخته میشود و دقت بالایی در تشخیص رفلاکس دارد.
سونوگرافی حباب‌دار
روش دیگر استفاده از مایعی حباب‌دار در مثانه و سونوگرافی برای تشخیص رفلاکس است؛ این روش غیر تهاجمی بوده و میتواند اطلاعات دقیقی درباره وجود و شدت رفلاکس ارائه دهد. از آنجایی که یکی از خطرات هر آزمایش تشخیصی، احتمال عفونت ناشی از استفاده از سوند است، متخصص اورولوژی ممکن است پیش و پس از انجام آزمایش، آنتی‌بیوتیک تجویز نماید. این اقدام به جلوگیری از عفونتهای ناشی از ورود باکتری‌ها از طریق سوند کمک می‌کند.
آزمایش‌های تکمیلی
در صورتی که رفلاکس مثانه-حالب تشخیص داده شود، ممکن است نیاز به انجام آزمایش‌های تصویربرداری بیشتری برای بررسی عملکرد کلیهها و ارزیابی آسیب‌های احتمالی باشد. این آزمایش‌ها میتوانند شامل سونوگرافی کلیه و مثانه برای بررسی اندازه و رشد کلیهها باشند. این بررسی‌ها به پزشکان کمک می‌کند تا میزان آسیب کلیه را ارزیابی کرده و برنامه درمانی مناسبی را تعیین کنند. در نهایت، تشخیص دقیق و به موقع رفلاکس مثانه-حالب میتواند از بروز مشکلات جدی‌تر مانند آسیب‌های دائمی کلیه جلوگیری کند. بنابراین، استفاده از روشهای تشخیصی مناسب و پیگیری منظم وضعیت بیمار از اهمیت بالایی برخوردار است.
درجهبندی رفلاکس مثانه-حالب
درجهبندی رفلاکس مثانه-حالب نقش مهمی در تشخیص و مدیریت این بیماری دارد؛ این سیستم به پزشکان کمک می‌کند تا با ارزیابی شدت رفلاکس، روشهای درمانی مناسبی را برای جلوگیری از آسیب‌های کلیوی و بهبود کیفیت زندگی بیمار انتخاب کنند. پیگیری منظم و درمان به موقع میتواند خطرات ناشی از رفلاکس مثانه-حالب را به حداقل برساند و از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند.
رفلاکس مثانه-حالب (VUR) به طور معمول با استفاده از سیستم طبقه‌بندی بین‌المللی به پنج درجه مختلف تقسیم میشود. این سیستم به پزشکان کمک می‌کند تا شدت رفلاکس و نیاز به درمان را تعیین کنند.
درجه I:
- برگشت ادرار تنها به حالب وجود دارد و به کلیه نمی‌رسد.
این درجه از رفلاکس خفیفترین نوع است و به ندرت باعث آسیب به کلیه میشود.
درجه II:
- برگشت ادرار به کلیه نیز می‌رسد اما باعث تورم کلیه نمی‌شود.
در این درجه، ادرار به سیستم جمع‌آوری ادرار در کلیه می‌رسد اما ساختار کلیه همچنان طبیعی است و هیچ گونه هیدرونفروزی مشاهده نمی‌شود.
درجه III:
- برگشت ادرار در کلیه باعث تورم و هیدرونفروز خفیف شده است.
این درجه نشان‌دهنده تورم جزئی کلیه است که به دلیل افزایش فشار ادرار رخ می‌دهد. لوله‌های جمع‌آوری ادرار در کلیه ممکن است کمی گشاد شده باشند.
درجه IV:
- اتساع یا هیدرونفروز متوسط در کلیه وجود دارد.
در این مرحله، تورم کلیه بیشتر شده و حالب‌ها نیز گشاد می‌شوند. این درجه از رفلاکس خطر بیشتری برای آسیب‌های کلیوی به همراه دارد.
درجه V:
- رفلاکس منجر به هیدرونفروز شدید و پیچ‌خوردگی واضح حالب میشود.
این درجه شدیدترین نوع رفلاکس است که باعث تورم شدید کلیه و پیچ‌خوردگی حالب‌ها میشود، ساختارهای داخلی کلیه به شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرند و این وضعیت میتواند منجر به آسیب جدی و دائمی کلیه شود.
تشخیص درجهبندی رفلاکس مثانه-حالب معمولاً از طریق سیستو-اورتروگرام حین ادرار (VCUG) و یا سایر روشهای تصویربرداری مانند سونوگرافی و اسکن هسته‌ای انجام میشود. این درجهبندی به پزشکان کمک می‌کند تا بهترین روش درمانی را انتخاب کنند.
عوامل موثر بر درجهبندی رفلاکس:
- سن بیمار: رفلاکس در نوزادان و کودکان خردسال بیشتر دیده میشود و با رشد کودک ممکن است تغییر کند.
- شدت علائم: برخی کودکان با درجات پایین رفلاکس ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند، در حالی که در درجات بالاتر، علائم بیشتری مشاهده میشود.
- سابقه عفونتهای ادراری: کودکانی که به طور مکرر دچار عفونتهای ادراری می‌شوند، ممکن است به درجات بالاتری از رفلاکس مبتلا باشند.
اهمیت درمان:
- درجات پایین I و: II معمولاً با پیگیری منظم و گاهی استفاده از آنتیبیوتیکهای پیشگیرانه مدیریت می‌شوند.
- درجات میانی III و: IV ممکن است نیاز به پیگیری دقیق‌تر و مداخلات دارویی یا حتی جراحی داشته باشند.
- درجه : V اغلب نیازمند جراحی برای اصلاح نقص دریچه حالب و جلوگیری از آسیب بیشتر به کلیه است.
روشهای درمانی ممکن است شامل داروهای آنتی‌بیوتیک برای پیشگیری از عفونت، پیگیری منظم و در صورت لزوم، جراحی برای اصلاح نقص دریچه حالب باشد.
درمان برگشت ادرار
درمان غیر جراحی
رفلاکس خفیف اغلب با گذشت زمان و بهبود طبیعی عملکرد دریچه بین مثانه و حالب، برطرف میشود. با افزایش سن، این دریچه کارآمدتر شده و در نتیجه احتمال برطرف شدن رفلاکس افزایش می‌یابد. رفلاکس با درجه کمتر، شانس بیشتری برای بهبود خودبخودی دارد و میانگین سنی که این اتفاق می‌افتد، پنج تا شش سالگی است.
هدف از درمان دارویی یا غیر جراحی، جلوگیری از عفونت ادراری و آسیب کلیه در حین رشد کودک است.
سندرم دفع ناکارآمد مثانه و رفلاکس مثانه-حالب
برخی از کودکان مبتلا به رفلاکس مثانه-حالب ممکن است به دلیل ابتلا به “سندرم دفع ناکارآمد مثانه” یا “دفع دیسفانکشنال ادرار” به این مشکل دچار شوند. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که کودک به ندرت به سرویس بهداشتی می‌رود یا ادرار خود را به طور کامل تخلیه نمی‌کند. این موضوع میتواند به دلیل عادات نادرست ادراری یا مشکلات عصبی-عضلانی باشد.
خطرات مرتبط با سندرم دفع ناکارآمد مثانه:
- عفونتهای کلیوی: کودکان مبتلا به سندرم دفع ناکارآمد مثانه در صورت ابتلا به رفلاکس، خطر بیشتری برای عفونتهای کلیوی دارند. این عفونت‌ها میتوانند باعث آسیب‌های جدی به کلیهها شوند.
- فشار بر مثانه و حالب: تخلیه ناکامل مثانه میتواند فشار بیشتری بر مثانه و حالب‌ها وارد کند و رفلاکس را تشدید کند.
مدیریت و درمان سندرم دفع ناکارآمد مثانه و رفلاکس مثانه-حالب
آموزش و تعدیل رفتار:
- آموزش به کودک: آموزش کودکان برای رفتن منظم به سرویس بهداشتی و تخلیه کامل مثانه میتواند کمک کننده باشد.
- عادات بهداشتی مناسب: آموزش عادات بهداشتی مناسب مانند نوشیدن آب کافی و استفاده منظم از سرویس بهداشتی میتواند به کاهش خطر رفلاکس و عفونتهای ادراری کمک کند.
استفاده از دارو:
- آنتی‌بیوتیک‌ها: در مواردی که کودک به عفونتهای مکرر ادراری مبتلا میشود، استفاده از آنتیبیوتیکهای پیشگیرانه میتواند موثر باشد.
- داروهای کنترل‌کننده مثانه: در برخی موارد، داروهایی که به کنترل عملکرد مثانه کمک می‌کنند، میتوانند مفید باشند.
پیگیری منظم پزشکی:
- بررسی‌های منظم: پیگیری منظم با پزشک اورولوژیست برای ارزیابی پیشرفت درمان و وضعیت کلیهها ضروری است.
- آزمایش‌های تصویربرداری: در صورت لزوم، انجام آزمایش‌های تصویربرداری برای ارزیابی شدت رفلاکس و آسیب‌های کلیوی مفید است.
تشخیص و درمان این بیماران نیازمند بررسی دقیق و پاسخ به سوالات کلیدی درباره عادات ادراری کودک است. مدیریت صحیح این مشکل میتواند از بروز عفونتهای مکرر و آسیب‌های جدی به کلیهها جلوگیری کند. استفاده از روشهای آموزشی، دارویی و پیگیری‌های منظم پزشکی میتواند به بهبود کیفیت زندگی کودکان مبتلا به سندرم دفع ناکارآمد مثانه و رفلاکس مثانه-حالب کمک کند.
در درمان غیر جراحی، کودک به‌طور دورهای برای معاینه به مطب پزشک مراجعه می‌کند.
در این معاینات، آزمایش ادرار و خون برای بررسی عفونت ادراری و عملکرد کلیه انجام میشود. همچنین برای بررسی وضعیت رفلاکس و رشد کلیهها، سونوگرافی مثانه و/یا کلیهها و سیستو-اورترورتروگرام (VCUG) انجام میشود.
درمان جراحی
هدف از جراحی، درمان رفلاکس و جلوگیری از خطرات ناشی از ادامه رفلاکس است. جراحی اغلب با بیهوشی عمومی انجام میشود.
جراحی باز
در جراحی باز، جراح برش کوچکی در پایین شکم ایجاد کرده و محل اتصال دریچه یک طرفه حالب به مثانه را ترمیم می‌کند. این جراحی را میتوان با استفاده از جراحی رباتیک یا لاپاراسکوپی نیز انجام داد. این جراحی به چندین روش صورت می‌گیرد و در آنها از هیچ ماده مصنوعی استفاده نمی‌شود و نهایتا پاسخ درمانی بسیار خوبی دارند.
تزریق مواد ضد رفلاکس به مثانه
در تزریق آندوسکوپیک مواد ضد رفلاکس، جراح ابزاری به نام سیستوسکوپ را از طریق مجرای ادرار وارد مثانه می‌کند تا داخل مثانه را ببیند. سپس ماده‌ای به ناحیه‌ای که حالب وارد مثانه میشود، تزریق می‌کند تا دهانه حالب تنگ شود و از برگشت ادرار جلوگیری کند. این روش نیاز به بیهوشی عمومی دارد و در اکثر موارد به صورت سرپایی قابل انجام است و نیازی به برش و تیغ ندارد. میزان موفقیت این روش در مقایسه با جراحی معمولی به وضعیت سوراخ حالبی بیمار بستگی دارد. در صورت نیاز به جراحی، متخصص اورولوژی گزینه‌های مختلف را به همراه عوارض و مزایای هر کدام با خانواده در میان می‌گذارد.
بعد از عمل جراحی
پس از جراحی، بیمار به‌طور کلی یک تا دو شب در بیمارستان بستری میشود. در این مدت، اغلب برای تخلیه مثانه از سوند استفاده میشود.
چند ماه پس از جراحی، سونوگرافی و/یا سیستو-اورترورتروگرام (VCUG) انجام میشود تا از موفقیت‌آمیز بودن عمل اطمینان حاصل شود. پس از اصلاح رفلاکس، به احتمال زیاد این مشکل دیگر باز نخواهد گشت.
پس از درمان رفلاکس مثانه-حالب، کودک باید احساس بهتری داشته باشد.
- ممکن است اورولوژیست معاینات دوره ای تجویز کند تا مطمئن شود روند بهبودی به خوبی پیش می رود و مشکلی وجود ندارد.
- برای حفظ سلامتی، جلوگیری از عفونتهای ادراری آینده یا درمان سریع آنها بسیار حائز اهمیت است. درمان سریع عفونت‌ها میتواند خطر ایجاد زخم در کلیهها را کاهش دهد.
- برخی اورولوژیست‌ها ممکن است توصیه کنند که نوزادان پسر برای جلوگیری از عفونت‌ها ختنه شوند.
- در دوره مراقبت پس از جراحی برخی پزشکان پیشنهاد می‌دهند که از آنتیبیوتیکهای با دوز پایین و بلندمدت برای جلوگیری از عفونتهای ادراری استفاده شود. این توصیه معمولاً بر اساس سابقه عفونت‌ها و سلامت مثانه کودک انجام میشود.
- گزینه دیگر، استفاده از آنتیبیوتیکهای با دوز بالا در زمان بروز عفونت است. برخی مطالعات نشان می‌دهند که آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است منجر به افزایش خطر مشکلات سلامتی در بزرگسالی شوند. همچنین، آنتی‌بیوتیک‌ها میتوانند باعث از دست رفتن باکتری‌های مفید بدن شوند که برای سلامتی ضروری هستند.
والدین باید با پزشک خود مشورت کنند تا بهترین گزینه پیشگیری را انتخاب کنند.
سوالات متداول
- رفلاکس مثانه-حالب چیست؟
رفلاکس مثانه-حالب (VUR) وضعیتی است که در آن ادرار به جای حرکت به سمت پایین از مثانه به سمت حالب‌ها و کلیهها بازمی‌گردد. این بیماری میتواند منجر به عفونتهای ادراری و آسیب به کلیهها شود.
- چه علائمی نشان‌دهنده رفلاکس مثانه-حالب است؟
علائم این بیماری شامل درد یا سوزش هنگام ادرار، نیاز مکرر به ادرار کردن، تب بدون علت مشخص، درد در ناحیه شکم یا پهلو، بوی بد ادرار، و شب‌ادراری در کودکان بزرگتر است.
- چگونه رفلاکس مثانه-حالب تشخیص داده میشود؟
تشخیص این بیماری معمولاً از طریق سیستو-اورتروگرام حین ادرار (VCUG)، اسکن هسته‌ای مثانه، و سونوگرافی حباب‌دار انجام میشود. این روش‌ها به پزشکان کمک می‌کنند تا میزان و درجه رفلاکس را تعیین کنند.
- چه عواملی میتوانند باعث رفلاکس مثانه-حالب شوند؟
عواملی مانند نقصهای مادرزادی در دریچه حالب، عفونتهای مکرر ادراری، و عوامل وراثتی میتوانند باعث این بیماری شوند.
- درجهبندی رفلاکس مثانه-حالب چگونه است؟
رفلاکس مثانه-حالب به پنج درجه تقسیم میشود که درجه یک خفیفترین و درجه پنج شدیدترین حالت است. هر چه درجه بالاتر باشد، احتمال آسیب به کلیهها بیشتر است.
- آیا رفلاکس مثانه-حالب نیاز به درمان جراحی دارد؟
بیشتر موارد رفلاکس مثانه-حالب خفیف به خودی خود با گذر زمان بهبود می‌یابند. در موارد شدیدتر یا عدم پاسخ به درمانهای غیر جراحی، جراحی ممکن است لازم باشد.
- چه روشهای غیر جراحی برای درمان رفلاکس مثانه-حالب وجود دارد؟
روشهای غیر جراحی شامل مصرف آنتیبیوتیکهای با دوز کم برای جلوگیری از عفونت، تشویق به استفاده منظم از سرویس بهداشتی، و انجام معاینات دورهای برای بررسی وضعیت کلیهها و مثانه است.
- چه زمانی نیاز به جراحی برای درمان رفلاکس مثانه-حالب وجود دارد؟
جراحی زمانی مورد نیاز است که رفلاکس شدید باشد یا با درمانهای غیر جراحی بهبود نیابد. هدف از جراحی جلوگیری از آسیب به کلیهها و عوارض ناشی از رفلاکس مداوم است.
- بعد از جراحی چه مراقبت‌هایی لازم است؟
پس از جراحی، بیمار معمولاً یک تا دو شب در بیمارستان بستری میشود و سپس به معاینات دورهای برای اطمینان از موفقیت‌آمیز بودن عمل نیاز دارد. سونوگرافی و سیستو-اورتروگرام نیز برای بررسی وضعیت بیمار انجام میشود.
- آیا رفلاکس مثانه-حالب قابل پیشگیری است؟
پیشگیری قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما میتوان با رعایت بهداشت مناسب، درمان به موقع عفونتهای ادراری و انجام معاینات دورهای از تشدید آن جلوگیری کرد. همچنین، در صورت وجود سابقه خانوادگی، معاینات پیشگیرانه میتواند مفید باشد.
- رفلاکس مثانه-حالب چگونه بر کلیهها تأثیر می‌گذارد؟
رفلاکس مثانه-حالب میتواند باعث بازگشت ادرار آلوده به کلیهها شود که ممکن است منجر به عفونتهای مکرر کلیه، آسیب به بافت کلیوی و در موارد شدیدتر ایجاد اسکار در کلیهها شود.
- آیا رفلاکس مثانه-حالب میتواند خود به خود بهبود یابد؟
بله، در بسیاری از موارد، رفلاکس مثانه-حالب خفیف در کودکان ممکن است با گذر زمان و رشد کودک بهبود یابد. افزایش سن و تقویت دریچه حالب به مثانه میتواند به کاهش رفلاکس کمک کند.
- آیا رفلاکس مثانه-حالب ارثی است ؟
بله، سابقه خانوادگی و عوامل ژنتیکی میتوانند در بروز رفلاکس مثانه-حالب نقش داشته باشند. اگر یکی از والدین یا خواهر و برادر کودک به این بیماری مبتلا باشد، احتمال ابتلای کودک به رفلاکس بیشتر است.
- رفلاکس مثانه-حالب چه تأثیری بر زندگی روزمره کودک دارد؟
این بیماری ممکن است باعث نیاز مکرر به استفاده از سرویس بهداشتی، درد یا سوزش هنگام ادرار، و عفونتهای مکرر ادراری شود که میتواند تأثیر منفی بر کیفیت زندگی کودک بگذارد. درمان مناسب میتواند این مشکلات را کاهش دهد.
- چه تفاوتی بین جراحی باز و تزریق مواد ضد رفلاکس وجود دارد؟
در جراحی باز، جراح با ایجاد برش در پایین شکم و ترمیم دریچه حالب به مثانه، رفلاکس را درمان می‌کند. در تزریق مواد ضد رفلاکس، جراح با استفاده از سیستوسکوپ ماده‌ای ژله‌ای را به ناحیه اتصال حالب به مثانه تزریق می‌کند تا از برگشت ادرار جلوگیری کند. هر دو روش دارای مزایا و معایب خاص خود هستند و انتخاب روش مناسب بستگی به شرایط بیمار دارد.
- آیا رفلاکس مثانه-حالب در بزرگسالان نیز رخ می‌دهد؟
بله، اگرچه رفلاکس مثانه-حالب بیشتر در کودکان تشخیص داده میشود، اما میتواند در بزرگسالان نیز رخ دهد، به ویژه اگر به دلایل مختلفی مانند جراحی‌های پیشین یا آسیب‌های مجرای ادراری دچار نقصهای عملکردی شده باشند.
- چه مدت زمانی طول می‌کشد تا رفلاکس مثانه-حالب بهبود یابد؟
مدت زمان بهبودی رفلاکس مثانه-حالب متغیر است و بستگی به شدت بیماری و پاسخ بیمار به درمان دارد. رفلاکس‌های خفیف ممکن است طی چند سال بهبود یابند، در حالی که موارد شدیدتر ممکن است نیاز به مداخلات درمانی طولانی‌مدت یا جراحی داشته باشند.
- آیا تغذیه میتواند بر رفلاکس مثانه-حالب تاثیر بگذارد؟
اگرچه تغذیه به طور مستقیم بر رفلاکس مثانه-حالب تاثیر نمی‌گذارد، اما رژیم غذایی سالم و مصرف کافی مایعات میتواند به بهبود عملکرد کلی دستگاه ادراری و کاهش عفونتهای ادراری کمک کند.
- آیا ورزش میتواند به بهبود رفلاکس مثانه-حالب کمک کند؟
ورزش معمولاً تاثیری مستقیم بر رفلاکس مثانه-حالب ندارد، اما فعالیت‌های بدنی منظم میتوانند به بهبود کلی سلامت بدن و کاهش مشکلات مربوط به سیستم ادراری کمک کنند. همچنین، تقویت عضلات کف لگن میتواند مفید باشد.
- آیا مصرف داروهای خاص میتواند رفلاکس مثانه-حالب را تشدید کند؟
برخی داروها ممکن است باعث تغییر در عملکرد مثانه و حالب شوند و رفلاکس مثانه-حالب را تشدید کنند. در صورت مصرف هرگونه داروی خاص، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که داروها تأثیری بر وضعیت رفلاکس ندارند.
