فهرست عناوین این مقاله
اکثر کودکان با دستگاه ادراری طبیعی به دنیا می‌آیند، اما برخی نوزادان دچار بیماری به نام مگایورتر می‌شوند. در این بیماری، لوله‌ای که کلیه و مثانه را به هم متصل می‌کند، پهن‌تر و گشادتر از حد معمول می‌شود. این مشکل می‌تواند باعث عفونت و انسداد جریان ادرار شود و اگر درمان نشود، ممکن است آسیب جدی به کلیه‌ها وارد کند.
تعریف مگایورتر
مگایورتر حالتی است که در آن حالب (لوله‌ای که کلیه و مثانه را به هم متصل می‌کند) پهن‌تر از یک سانتی‌متر می‌شود. این گشاد شدن حالب می‌تواند به دو دلیل اتفاق بیفتد: 1. ناهنجاری مادرزادی ساختار حالب (مگایورتر اولیه) 2. برگشت ادرار از مثانه به حالب‌ها (مگایورتر ثانویه).
انواع مگایورتر
مگایورتر به چهار نوع اصلی تقسیم می‌شود که هر کدام ویژگی‌ها و مشکلات خاص خود را دارند:
مگایورتر انسدادی اولیه
در این نوع، انسدادی در محل ورود حالب به مثانه وجود دارد که باعث افزایش فشار در حالب و گشاد شدن آن می‌شود و این انسداد می‌تواند به مرور زمان به کلیه آسیب برساند. برای رفع این مشکل ممکن است نیاز به جراحی باشد.
پیگیری این نوع مگایورتر حتی در صورت عدم وجود علائم بسیار مهم است.
مگایورتر ریفلاکسی
این نوع مگایورتر به دلیل برگشت ادرار از مثانه به حالب‌ها ایجاد می‌شود. در حالت عادی، ادرار نباید از مثانه به حالب‌ها برگردد، اما در این نوع مگایورتر، فشار زیاد مثانه باعث برگشت ادرار به حالب‌ها می‌شود؛ این نوع بیشتر در نوزادان پسر دیده می‌شود. برخی اوقات، این مشکل در طول سال اول زندگی خودبه‌خود بهبود می‌یابد، اما اگر بهبود نیابد، ممکن است نیاز به جراحی باشد.
مگایورتر غیر انسدادی و غیر ریفلاکسی
در این نوع، حالب‌ها بدون هیچ دلیل واضحی پهن‌تر از حد معمول هستند. یعنی هیچ انسداد یا برگشت ادراری وجود ندارد. این نوع مگایورتر به‌صورت مادرزادی ایجاد می‌شود و در بسیاری از موارد با گذشت زمان بهبود می‌یابد. پزشک اورولوژیست باید مطمئن شود که هیچ انسداد یا برگشت ادراری در این افراد وجود ندارد.
مگایورتر انسدادی و ریفلاکسی
این نوع مگایورتر ترکیبی از انسداد و برگشت ادرار است. این وضعیت خطرناک است زیرا حالب‌ها به مرور زمان بیشتر گشاد شده و انسداد شدیدتری ایجاد می‌شود. این افراد بیشتر در معرض ابتلا به عفونت‌های دستگاه ادراری قرار دارند.
مگایورتر ثانویه
این نوع مگایورتر به دلیل بیماری‌های دیگر به وجود می‌آید. برخی از ناهنجاری‌هایی که می‌توانند باعث مگایورتر شوند عبارتند از:
- دریچه‌های خلفی مجرای ادرار (انسداد در مجرای ادراری مردانه)
- سندرم پرون بلی (Prune-Belly)
- مثانه عصبی (عدم کنترل طبیعی مثانه به دلیل مشکلات عصبی مانند اسپینا بیفیدا یا آسیب نخاعی)
علائم مگایورتر
پزشکان معمولاً مگایورتر را هنگام بررسی کودکانی که عفونت دستگاه ادراری دارند، تشخیص می‌دهند.
امروزه به دلیل استفاده گسترده از سونوگرافی قبل از تولد، بسیاری از مگایورترها با علامت هیدرونفروز (اتساع کلیه) قبل از تولد نوزاد شناسایی می‌شوند.
روش‌های تشخیص مگایورتر
برای تشخیص مگایورتر، اورولوژیست‌ها از چندین تست و روش تصویربرداری استفاده می‌کنند تا عملکرد دستگاه ادراری را بررسی کنند. این تست‌ها عبارتند از:
سونوگرافی
این تست بدون درد و غیرتهاجمی است که برای بررسی ظاهر کلیه، حالب‌ها و مثانه استفاده می‌شود. سونوگرافی در یافتن حالب‌های گشاد بسیار مؤثر است و تصاویر دقیقی از حالب‌های گشاد در مگایورتر ارائه می‌دهد.
سیستویورتروگرافی تخلیه‌ای یا وی سی یو جی (VCUG)
این تست اشعه ایکس برای بررسی برگشت ادرار به حالب‌ها استفاده می‌شود.
در این روش، یک سوند کوچک از طریق مجرای ادرار به مثانه وارد می‌شود و ماده‌ی حاجب مخصوصی به مثانه تزریق می‌شود و سپس در هنگام ادرار کردن، تصاویر اشعه ایکس گرفته می‌شوند تا نشان دهند که آیا برگشت ادراری وجود دارد یا خیر.
اسکن هسته‌ای کلیه با داروهای ادرار آور
این اسکن برای بررسی انسداد حالب استفاده می‌شود.
در این آزمایش، مقدار کمی مایع رادیواکتیو به سیاهرگ تزریق می‌شود که از طریق گردش خون به کلیه‌ها می‌رود و از آنجا در ادرار دفع می‌شود.
این تست نشان می‌دهد که هر کلیه چگونه کار می‌کند و آیا انسدادی در حالب وجود دارد یا خیر.
ام آر آی دستگاه ادراری (MR-U)
این روش تصویربرداری از میدان‌های مغناطیسی برای ایجاد تصاویر دقیق از داخل بدن استفاده می‌کند.
ام آر آی ساختار دستگاه ادراری را بهتر از سونوگرافی یا اسکن هسته‌ای نشان می‌دهد.
این روش معمولاً برای کودکان خردسال انجام نمی‌شود زیرا نیاز به آرام‌بخش یا بیهوشی عمومی دارد.
درمان مگایورتر به طریق جراحی باز
اگر ارزیابی‌ها نشان دهند که انسداد یا کاهش عملکرد کلیه وجود دارد، ممکن است کودک نیاز به جراحی داشته باشد.
در جراحی معمول، حالب از مثانه جدا می‌شود، انتهای آن باریک‌تر شده و دوباره در محلی دیگر به مثانه وصل می‌شود.
اگر کودک عفونت دستگاه ادراری یا کاهش عملکرد کلیه نداشته باشد، جراحی می‌تواند تا سن 1-2 سالگی به تأخیر بیافتد.
جراحی در نوزادان باید توسط جراحان متبحر در جراحی کودکان انجام شود و بسیاری از نوزادان تا زمان جراحی برای جلوگیری از عفونت‌ها تحت درمان با آنتی‌بیوتیک قرار می‌گیرند.
نکات پایانی
مگایورتر یک مشکل جدی است که نیاز به تشخیص و درمان به موقع دارد.
با استفاده از تست‌های تشخیصی و درمان‌های مناسب، بسیاری از کودکان مبتلا به مگایورتر می‌توانند بهبود یابند و از عوارض جدی آن جلوگیری کنند.
مهم‌ترین نکته این است که والدین در صورت مشاهده هرگونه علائم مشکوک، فوراً به پزشک مراجعه کنند و پیگیری‌های لازم را انجام دهند.
