بیماری های مقاربتی؛ علائم، درمان و پیشگیری

بیماری های مقاربتی یا STD، عفونتی است که از طریق ارتباط جنسی از فردی به فرد دیگر انتقال پیدا می کند. افراد می توانند بدون داشتن محافظ، در حین رابطه جنسی از طریق واژن، مقعد، دهان یا پوست باعث انتقال بیماری مقاربتی با شریک جنسی خود شوند.

بیماری های مقاربتی ممکن است به عناوین دیگر مانند عفونت مقاربتی (STI) نیز شناخته شوند. این به آن معنا نیست که بیماری های مقاربتی تنها از طریق جنسی قابل انتقال می باشند. عفونت مقاربتی می تواند از طریق شیردهی و یا استفاده از سوزن مشترک نیز منتقل شود.

علائم بیماری مقاربتی در مردان

معمولا بدون داشتن علائم نیز می توان به بیماری STD مبتلا شد. ولی تعدادی از بیماری های مقاربتی، دارای علائم و نشانه های خاصی هستند. علائم بیماری های مقاربتی در مردان عبارتند از:

• ناراحتی و درد در هنگام ادرار یا هنگام برقراری رابطه جنسی
• مشاهده بثورات، برجستگی و یا زخم در آلت تناسلی، مقعد، بیضه ها، دهان، ران و یا باسن
• خونریزی و یا ترشح غیر معمول از آلت تناسلی
• بیضه های متورم یا دردناک

علائم ذکر شده ممکن است برای هر شخص متفاوت باشد.

علائم بیماری های مقاربتی در زنان

در موارد زیادی، بیماری مقاربتی در زنان دارای علائم خاصی نمی باشد. علائم بیماری های مقاربتی در زنان عبارتند از:

• ناراحتی و درد در هنگام ادرار و یا رابطه جنسی
• بثورات، برجستگی، زخم در واژن، دهان، ران ها، باسن، مقعد
• خونریزی و یا ترشح غیر معمول از واژن
• خارش در واژن و یا اطراف آن

انواع بیماری های روابط جنسی

از طریق رابطه جنسی، انواع مختلفی از بیماری ها می تواند به افراد منتقل شود که از مهم ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• زگیل تناسلی
• کلامیدیا
• سیفلیس
• ایدز یا ویروس HIV
• سوزاک
• شپشک عانه
• تبخال تناسلی (هرپس)
• تریکوموناس

1- ایدز یا ویروس HIV

بیشتر افراد با بیماری آمیزشی ایدز آشنا هستند و از خطرات مبتلا به آن نیز باخبرند. انتقال این ویروس به وسیله مایعات بدن مثل ترشحات واژن، مخاط مقعد، منی و خون شخص آلوده به شخص سالم صورت می پذیرد. از طریق سوزن آلوده نیز این بیماری منتقل می شود.

هنگامی که ویروس ها به بافت های مختلف بدن حمله می کنند، سیستم ایمنی از بدن محافظت کرده و ویروس ها را از بین می برند. اما چرا این ویروس خطرناک است؟ چون ویروس HIV به خود سیستم ایمنی بدن حمله می کند .

گروهی از سلول ها که بدن را از انواع عفونت ها محافظت می کند، سیستم ایمنی بدن را تشکیل می دهند. به همین خاطر هنگامی که ویروس HIV وارد بدن می شود، آهسته آهسته باعث تضعیف قدرت دفاعی بدن شده و این باعث می شود که بدن بیمار در برابر انواع عفونت ها و بیماری ها حتی آن هایی که در حالت عادی بیماری زا نیستند، آسیب پذیر شود.

ویروس HIV، درون ترشحات فرد آلوده وجود دارد و به صورت مستقیم می تواند به بدن شریک جنسی انتقال یابد. به مرور زمان با کاهش قدرت سیستم دفاعی، بدن آماده ابتلا به انواع بیماری ها و عفونت ها می شود .

این بیماری عموما تا مدتی بدون نشانه و عارضه می باشد و فرد بیمار از وجود این ویروس در بدن خود مطلع نیست. ابتلا به ویروس HIV (ایدز) پس از یک مرحله نهفته وارد یک مرحله آشکار شده و علائم بیمار به مرور ظاهر میگردد در مواردی که فرد دارای سیستم ایمنی ضعیف می باشد ممکن است به بیماری های دیگر مانند عفونت، سرطان ها یا تومور ها مبتلا شود.

2- کلامیدیا

یکی از متداول ترین عفونت های باکتریایی کلامیدیا است که اگر شخص مبتلا به آن توجه نکند، دچار ایجاد مشکلات جدی در وی خواهد شد.

این بیماری دارای نشانه و علائم خاصی در بدن نمی باشد. کلامیدیا ، یک نوع از انگل سلولی است که مانند باکتری و ویروس در بدن عمل کرده و سیستم ایمنی بدن را تحت تاثیر قرار می دهد.ابتلا به بیماری کلامیدیا می تواند باعث درگیری مجاری ادراری، روده بزرگ و چشم ها شود.

در خانم ها این بیماری عموما باعث عفونت دهانه رحم می شود در موارد شدید کلامیدیا باعث درگیری همزمان کبد، گلو و ریه می گردد. از دیگر علائم این بیماری می توان به التهاب لگن pid و ناباروری اشاره کرد. شناسایی به موقع بیماری کلامیدیا یکی از نکات قابل توجه در درمان آن می باشد، چرا که عدم تشخیص و بی توجهی در زمان مناسب می تواند برای بیمار عواقب خطرناکی داشته باشد.

3- زگیل تناسلی

HPV یا زگیل تناسلی در 2 نوع آشکار و پنهان وجود دارد. زگیل های تناسلی معمولا درون مقعد، واژن و روی آلت مردانه تشکیل می شوند. در انواعی از این بیماری، زگیل تناسلی قابل رویت نمی باشد. بهتر است بدانید زگیل های تناسلی دردی نداشته و بیمار از وجود آن مطلع نمی شود. اما در بعضی اوقات این زگیل ها با سوزش و خارش همراه بوده و فرد بیمار از بیماری خود مطلع می شود. برای اطلاعات بیشتر درباره این بیماری به مقاله درمان زگیل تناسلی مراجعه نمایید.

4- تبخال تناسلی

عامل وجود تبخال تناسلی، ویروس تبخال (هرپس) می باشد. در ابتدا این تبخال ها به صورت تاول های کوچک و یا زخم های کم عمق قابل مشاهده هستند. کم کم عمق این تاول ها بیشتر شده و زخم می شوند.

تاول های تبخال تا زمانی که خشک نشده و دلمه بسته نشده و ظاهر آن به رنگ سیاه تغییر پیدا نکرده است از طریق مایع داخل خود مسری می باشد بدین معنی که تماس پوست افراد سالم با ترشحات داخل تاول ها می تواند منجر به ابتلا به بیمار گردد. توصیه می شود تا زمان خشک شدن کامل تاول ها حتی یک هفته بعد از آن، از هر گونه رابطه مستقیم پوست با پوست پرهیز گردد.

تبخال ها عموما بسیار دردناک بوده و ممکن است  تا 2 هفته به طول بیانجامند. در صورت ابتلا به تبخال تناسلی مراقبت های خاصی لازم است . برای اطلاعات بیشتر درباره این بیماری به مقاله درمان تبخال تناسلی مراجعه نمایید.

5- سوزاک

سوزاک یکی دیگر از بیماری های آمیزشی و عفونی می باشد که شیوع آن در خانم ها کمتر از آقایان است. یکی از عوامل ایجاد بیماری سوزاک، باکتری نایسریا گونوره آ می باشد. به صورت معمول باکتری ها از طریق تماس جنسی ( واژینال، مقعدی و یا دهانی) از یک شخص به شخص دیگر منتقل می شوند.  این بیماری ممکن است هیچ علائمی نداشته باشد اما به صورت معمول 1 تا 14 روز پس از ابتلا علائم آن نمایان خواهد شد.

اگر بیماری سوزاک به موقع درمان نشود باعث ایجاد عوارضی مانند: ناباروری، خطر ابتلا به ایدز و انتقال عفونت به مناطق دیگر بدن می شود.

یکی از مطمئن ترین راه ها جهت پیشگیری از ابتلا به سوزاک، پرهیز از رابطه جنسی می باشد. اما در صورت برقراری روابط جنسی بایستی در هر نوع تماس جنسی  واژینال، مقعدی و دهانی از کاندوم استفاده شود.

6- سیفلیس

این بیماری نیز از طریق رابطه جنسی منتشر می شود. سیفلیس یک عفونت باکتریایی بوده که از راه سکس وارد می شود و در مراحل ابتدایی به شکل یک زخم غیر دردناک در ناحیه تناسلی ظاهر می گردد.

این بیماری از مادر باردار به نوزاد نیز قابل انتقال می باشد. مراحل سفلیس بسیار متعدد می باشد، مرجله اول و دوم دارای بیشترین حد عفونی بودن می باشد.

7- شپشک عانه

شپشک ها معمولا در موهای ناحیه تناسلی بالای ران و یا زیر بغل تجمع کرده و از خون فرد بیمار تغذیه می کنند.  در ابتدای کار تخم آن ها 1 میلی متر می باشد. این شپشک ها به رشته های مو چسبیده و تماس پوست افراد با یکدیگر می تواند باعث انتقال شپشک عانه گردد.

این بیماری به راحتی از طریق رابطه جنسی منتقل می شود. خارش شدید، یکی از علائم مهم این بیماری می باشد. با اینکه شپش های ناحیه تناسلی بسیار آزاردهنده هستند، اما در سلامتی فرد بیمار، مشکلی ایجاد نمی کند و تنها از طریق دارو از بین می روند.

ابتلا به این بیماری به منظور کثیف بودن فرد نمی باشد چرا که ممکن است هر فردی در صورت تماس های نزدیک با فرد آلوده به آن مبتلا شود.

8- تریکوموناس

عامل این بیماری نیز باکتری بوده و به وسیله ترشحات زرد مایل به سبز در زنان نمایان می شود که دارای بوی تندی می باشد. در مردان نیز امکان دارد ترشحاتی مانند زنان دیده شود و یا گاهی بدون علائم می باشد.

انتقال بیماری های مقاربتی از رابطه جنسی دهانی

بیماری های آمیزشی تنها از طریق مقعد و واژن قابل انتقال نمی باشند، بلکه ممکن است این بیماری ها از طریق رابطه جنسی دهانی انتقال یابند. این بدان معناست که بیماری مقاربتی می تواند از طریق ناحیه تناسلی شخصی به دهان یا گلو شخص دیگر و یا برعکس انتقال یابد.

بیماری های مقاربتی دهانی، به صورت معمول دارای نشانه نمی باشند هر چند ممکن است موجب گلو درد و یا ایجاد زخم در اطراف دهان یا گلو بشوند.

بیماری های مقاربتی که قابل درمان هستند

تعداد زیادی از بیماری های مقاربتی قابل درمان می باشند. برای نمونه بیماری های ذکر شده در پایین می توانند با مصرف آنتی بیوتیک و دیگر روش های درمان بهبود یابند:

• سیفلیس
• کلامیدیا
• شپش ها
• سوزاک
• تریکومونیاز

دیگر بیماری های انتقال یافته از طریق جنسی نمی توانند درمان شوند. در حال حاضر بیماری های زیر غیر قابل درمان می باشند:

• ویروس اچ پی وی (HPV)
• ویروس اچ آی وی (HIV)
• هرپس

تشخیص بیماری های آمیزشی یا مقاربتی

در بیشتر موارد پزشکان نمی توانند تنها براساس علائم، بیماری مقاربتی را تشخیص دهند. در این خصوص به آزمایشات بیشتری مانند خون و ادرار نیازمندند. کیت های آزمایش خانگی نیز برای تشخیص این بیماری در دسترس می باشد اما قابل اطمینان نمی باشند. بنابراین بهتر است با احتیاط از آن ها استفاده شود و قبل از مصرف از تاییدیه آن زیر نظر اداره غذا و دارو مطمئن شوید.

همچنین بهتر است بدانید آزمایش پاپ اسمیر برای تشخیص بیماری های مقاربتی نمی باشد بلکه نتیجه این آزمایش می تواند حضور  سلول های پیش سرطانی را بر روی رحم چک کند. پس جواب پاپ اسمیر منفی بدان معنا نیست که شما بیماری آمیزشی ندارید.

درمان بیماری های آمیزشی

بسته به نوع بیماری های مقاربتی، هر نوع بیماری، درمان مختص به خود را دارد. این نکته را در نظر داشته باشید تا بعد از درمان کامل این نوع بیماری از داشتن رابطه جنسی حتی در صورتی که هر دو طرف بیمار باشند کاملا پرهیز کنید. در غیر این صورت انتقال عفونت امری بسیار عادی می باشد.

• بیماری های مقاربتی باکتریایی

عفونت های باکتریایی معمولا به وسیله آنتی بیوتیک ها قابل درمان هستند. اما فقط از آنتی بیوتیک تجویز شده توسط پزشک استفاده نمایید و مصرف آن را تا انتها ادامه دهید. تا علائم از بین رفته و بیماری دوباره عود نکند.

• بیماری های ویروسی

STD های ویروسی با مصرف آنتی بیوتیک از بین نمی روند. راه درمانی برای عفونت های ویروسی وجود ندارد و بعضی از این نوع بیماری ها خود به خود از بین می روند. در مواردی بسیاری، گزینه های درمان تنها باعث کاهش علائم و خطر انتقال این بیماری می شوند. همچنین داروهای ضد ویروسی می توانند خطر انتقال ویروس HIV را به فرد دیگر کاهش دهند.

بیماری های مقاربتی و حاملگی

خانم های باردار نیز در دوران حاملگی و یا در هنگام زایمان، می توانند دچار بیماری های مقاربتی شوند و آن را به جنین خود انتقال دهند. در نوزادان بیماری های STD  دارای عوارضی می باشد. در بعضی مواقع این علائم می توانند تهدید کننده باشند. برای جلوگیری از بیماری های مقاربتی از نوزادان، برای زنان باردار معمولا آزمایشات بالینی توسط پزشک تجویز می شود.

اگر این آزمایشات دارای نتایج مثبت باشند، پزشک مصرف داروهای ضد ویروسی، آنتی بیوتیک ها و … را در طول بارداری تجویز می کند. گاها مادران باردار دارای بیماری های مقاربتی ،باید از روش سزارین برای زایمان استفاده کنند، بطور مثال در بیماریهای پوستی شدید مانند تبخال یا زگیل تناسلی چرا که انتقال بیماری به نوزاد با عبور از مجرای زایمان میسر می باشد.

زندگی با بیماری های مقاربتی

چنانچه نتایج تست بیماران مثبت ارزیابی شد و شخص دچار بیماری مقاربتی گشته بود، اولین کار اقدام به موقع برای درمان می باشد. ابتلا شدن به یک نوع بیماری مقاربتی، می تواند شانس مبتلا شدن به دیگر بیماری ها را نیز افزایش دهد. عدم درمان برخی از بیماری ها می تواند عواقب شدید و وخیمی را به همراه داشته باشد. در بعضی از مواقع حتی می تواند کشنده نیز باشد.

خوشبختانه بیشتر بیماری مقاربتی قابل درمان بوده و می توانند به صورت کامل درمان شوند. درمان به موقع این بیماری می تواند به کاهش عوارض، تسکین علائم و محافظت از شریک جنسی کمک بسزایی نماید.

پزشک علاوه بر تجویز داروهای مناسب برای بیمار دچار بیماری مقاربتی، توصیه هایی برای عادت جنسی بیمار جهت مراقبت از خود و دیگران می نماید. برای نمونه تا زمان بهبود کامل بیمار، توصیه می شود از برقراری رابطه جنسی اجتناب کند. از سرگیری رابطه جنسی، احتمالا برقراری رابطه جنسی به وسیله کاندوم یا سایر روش های محافظتی دیگر به بیمار پیشنهاد می شود.

جلوگیری از ابتلا به بیماری های مقاربتی

برای پیشگیری از بیماری های مقاربتی باید از روش های ایمن سازی در رابطه واژنی، دهانی و مقعدی استفاده کرد. یکی از محافظت های موثر در جلوگیری از بیماری های مقاربتی، استفاده از کاندوم می باشد.استفاده از کاندوم برای رابطه های واژنی، مقعدی و دهانی بسیار مهم می باشد.

استفاده از کاندوم نه تنها از شیوع بیماری های مقاربتی جلوگیری می کند، بلکه از حاملگی ناخواسته افراد نیز جلوگیری می کند.

کاندوم جهت جلوگیری از انتقال این بیماری از طریق، مایع منی و خون مفید می باشد. اما اگر کاندوم نتواند پوست ناحیه آلوده فرد را پوشش دهد، امکان انتقال این بیماری از طریق تماس پوست به پوست میسر می شود.

کلام آخر

بر اساس تشخیص پزشک ، افراد برای جلوگیری از مبتلا شدن به این بیماری می توانند از واکسن HPV و هپاتیت B نیز استفاده کنند. با پیروی از این راهکارها می توانید شانس ابتلا شدن به بیماری های مقاربتی و انتقال آن ها به دیگران را کاهش دهید.

همچنین با رعایت برنامه درمانی و پیشگیری های توصیه شده توسط پزشک معالج، می تواند به بهبود چشم انداز طولانی مدت شما در بیماری های مقاربتی کمک بسزایی کند.

سوالات متداول

1-چه عواملی باعث انتقال عفونت های جنسی شوند؟

عفونت های جنسی بسته به نوع آن می توانند از طریق تماس جنسی، مقعد، دهان و پوست به شریک جنسی انتقال پیدا کنند. در مواردی نیز ممکن است از طریق تزریق سرنگ آلوده و یا فرآورده تزریقی آلوده و یا از مادر به جنین نیز منتقل شوند.

2-بیماری‌های جنسی چه علائمی دارند؟

علائم بیماری های جنسی به صورت ترشحات از اندام تناسلی، دانه های پوستی مثل زگیل و تبخال، زخم تناسلی، التهاب واژن و دهانه رحم وسوزش مجرای تناسلی باشد. البته ممکن است در بعضی مواقع این بیماری دارای هیچ علائمی نباشد.

3-چه بیماری‌هایی از راه برقراری رابطه جنسی بروز پیدا می‌کنند؟

از بیماری هایی که از رابطه جنسی بروز پیدا می کنند می توان به موارد زیر اشاره کرد: سوزاک، کلامیدیا، تبخال تناسلی، سفلیس، ایدز و هپاتیت B، زگیل تناسلی

4-چه زمانی برای درمان عفونت های جنسی به پزشک مراجعه کنیم؟

بهتر است در صورت مواجه شدن با هر علامت و علائم غیر عادی در ناحیه تناسلی، به خصوص در صورت داشتن یک رابطه ی جنسی مشکوک، در اسرع وقت به پزشک مربوطه مراجعه کرده و از خود درمانی اجتناب نمایید.